İran nükleer taahhütlerinden çekilmede bir adım daha atıyor

İran nükleer taahhütlerinden birer birer çekilmeyi sürdürürken, Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 1044 santrifüje uranyum gazı enjekte etmeye başlayacaklarını duyurdu.

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, başkent Tahran'daki Serbest İnovasyon Fabrikası açılış töreninde yaptığı konuşmada, nükleer anlaşmadaki taahhütlerini azaltma doğrultusunda atacakları bir sonraki adımı ilan etti.

Ruhani yarından itibaren Kum kentinde bulunan Fordo Nükleer Tesisi'ndeki 1044 santrifüje uranyum gazı enjekte etmeye başlanacağını açıkladı. Ruhani bu santrifüjlerin uranyum zenginleştirmeden kullanılıp kullanılmayacağını söylemedi.

Nükleer anlaşmada söz konusu santrifüjlerin dönmeye devam etmesi ancak gaz enjekte edilmemesi yönünde hüküm bulunuyordu.

Anlaşmaya taraf ülkelere de çağrı yapan Ruhani, ilgili ülkelerle yaptıkları müzakerelerde sonuca ulaşamadıkları için dördüncü adımı attıklarını ve ABD yaptırımlarının kalkması durumunda kendilerinin de taahhütlerine uyacaklarını söyledi.

Bir açıklama da krizin yıldönümünde gelmişti

İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi de dün Tahran’ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini hızlandıracak yeni adımlar atmaya hazırlandığını duyurmuştu.

İran'ın artık 60 adet ileri düzey IR-6 santrifüjü çalıştırdığını açıklayan Salihi, IR-9 adı verilen bir santrifüj prototipi üzerinde çalıştıklarını da açıklamıştı.

Bu açıklama, dünyanın en uzun diplomatik rehine krizi olarak tarihe geçen 1979’daki ABD Büyükelçiliği baskınının 40’ıncı yıldönümünde yapılmıştı.

Adım adım nükleer anlaşma

İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin beş daimi üyesi ve Almanya arasında 2015'te imzalanan Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP), Tahran'a yüzde 3,67 oranında uranyum zenginleştirme faaliyetini sürdürme hakkı veriyor. Anlaşma çerçevesinde İran, en çok 300 kilogram uranyumu elinde tutabiliyor.

Anlaşma İran'a 300 kilogramın üzerindeki uranyumu uluslararası piyasada satarak karşılığında doğal uranyum alabilme imkânı tanıyor. İran ayrıca anlaşmaya göre, ağır su stokunu 130 tonun altında tutmak zorunda ve aşımı halinde ülke dışına çıkarmakla yükümlü bulunuyor.

Tahran, daha önce Avrupa ülkelerinin nükleer anlaşmada verdiği sözleri yerine getirmediği gerekçesiyle zenginleştirilmiş uranyum seviyesi ve ağır su stokunu artırma gibi adımlar atmıştı.

İran, nükleer anlaşmadaki taahhütlerini azaltmaya yönelik adımlarını söz konusu anlaşmanın 36'ncı maddesinde yer alan, yaptırımların kaldırılmaması durumunda İran'ın anlaşmayı kısmen veya tamamen askıya alabilme hakkına sahip olmasına dayandırıyor.